Hedefe Yönelik Kanser Tedavisi Nedir?
Kanser hücrelerinin genlerinde, onları sağlıklı hücrelerden ayıran bazı değişiklikler görülür. Hücrelerde meydana gelen bu genetik değişiklikler, hücrenin çok hızlı ve kontrolsüz şekilde büyüyüp çoğalmasına neden olur. Bunun sonucunda da kanser hücresi oluşur.
Hedefe yönelik tedavi ise kanser hücrelerinin büyüme, bölünme ve yayılmasını kontrol eden proteinler ile genleri hedef alan bir kanser tedavisi türüdür. Bu doğrultuda normal hücreleri etkilemeden, kanserli hücreleri hedeflemek için belirli ilaçlar kullanılır.
Hedefe Yönelik Kanser Tedavisi Nasıl Yapılır?
Değişik kanser türlerindeki tümör hücreleri birbirinden farklıdır. Bilim insanları, kanser hücrelerindeki spesifik genetik değişiklikleri tespit eder. Tümörün büyümesini sağlayan bu değişiklikleri hedef alan ilaçlar geliştirilir. Hedefe yönelik kanser tedavisinde kullanılan bu ilaçlar, spesifik proteinlere müdahale eder ve tedavi sürecine yardımcı olur. İlaçlar farklı şekillerde etki edebilir:
-
Kanser hücrelerinin sağlıklı hücrelerden farkı, hasar gördüklerinde ya da vücut artık bu hücrelere ihtiyaç duymadığında ölmemeleridir. Hedefe yönelik tedavi ile kanser hücrelerinin ölme sürecine girmesi sağlanabilir.
-
Kanserin nedenlerinden biri de kanserli hücrelerin bağışıklık sisteminden gizlenip kaçabilmesidir. Kullanılan bazı ilaçlarla bağışıklık sisteminin kanser hücresini tespit etmesine destek olunur.
-
Tümörlerin belirli bir büyüklüğün üstüne çıkabilmeleri için yeni kan damarlarının oluşması gerekir. Kanserli hücreler, kan oluşumu sürecini başlatan sinyaller gönderirler. İlaçlar ise kan damarlarının oluşmasını sağlayan bu sinyalleri engeller. Yeni kan damarları oluşmadığı zaman tümör küçük kalabilir.
-
Bazı kanser türlerinde tümörler büyümek için belirli hormonlara ihtiyaç duyar. İlaçlarla hormon tedavisi uygulanabilir ve vücudun belirli hormonları üretmesi engellenebilir. Bazı ilaç tedavileri de hormonların hücreleri etkilemesini önler.
Hedefe Yönelik Tedaviler Nelerdir?
Farklı hedefe yönelik tedavi türleri bulunur. Yaygın olarak şu iki tedavi yöntemi kullanılır:
-
Küçük Moleküllü İlaçlar: Hedefledikleri kanser hücresinin içerisine girebilecek kadar küçüktürler.
-
Monoklonal Antikorlu İlaçlar: Kanser hücresine sığamayacak kadar büyüktürler. Tümörün dışındaki ve çevresindeki hedeflere yönelik etki gösterir. Radyoterapiyi veya kemoterapiyi doğrudan kanserli hücreye göndermek amacıyla da kullanılabilirler.
Kanseri tedavi etme amacıyla farklı hedeflere yönelik değişik küçük moleküllü ve monoklonal antikorlu ilaçlar bulunur. Kimi zaman da hedefe yönelik ilaç tedavisi, diğer kanser tedavileriyle birlikte uygulanabilir.
Hedefe Yönelik Tedavinin Yan Etkileri Nelerdir?
Hedefe yönelik tedavinin yan etkileri, ilacın türüne ve hangi bölgeyi hedeflediğine göre değişebilir. Bazı hastalar çok az yan etki yaşarken kimi hastalarda daha ciddi yan etkiler görülebilir. Hastaların kendilerinde gözlemledikleri tüm yan etkileri doktorlarına bildirmeleri önemlidir.
Tedavi nedeniyle görülen yan etkiler iyileşme sürecinden sonra kaybolabilir. Ancak bu durum, hastanın genel sağlığı ve kullanılan ilaca göre değişiklik gösterebilir.
Hedefe yönelik tedavide görülebilen bazı yan etkiler şunlardır:
-
Ciltte kızarıklık, döküntü, cildin güneş ışınlarına karşı hassas hale gelmesi, ciltte kuruluk ve kaşıntı
-
El ve ayak tırnaklarında yara
-
Ciltte ve saçta sararma
-
Yüksek kan basıncı
-
Yaraların geç iyileşmesi
-
Kalp hasarı
Ayrıca kemoterapi ilaçlarında da görülen ishal, kabızlık, mide bulantısı, ağız yarası, saç kaybı, baş ağrısı, öksürük, sürekli yorgunluk, nefes darlığı gibi yan etkiler de görülebilir.
Kanser tedavisi sürecinin beklenildiği şekilde ilerlemesi için hastaların yeterli beslenmeye önem vermesi gerekir. Ancak mide bulantısı, ağız yarası gibi kanser tedavisi ya da tümörün kendisi nedeniyle görülen yan etkiler, günlük besin ihtiyacını almayı engelleyebilir.
Hastanın yaşam kalitesini koruyarak tedavi sürecine devam etmesi için doktor ya da diyetisyen tavsiyesine başvurularak raporlu mama yani uzman beslenme ürünleri kullanılabilir. Böylece vücudun ihtiyaç duyduğu vitamin, mineral, karbonhidrat, yağ ve protein alımı gerçekleşebilir.
