Kemoterapinin Yan Etkileri Nelerdir?
Kemoterapi, pek çok kanser türünün tedavisinde kullanılabilen bir yöntemdir. Kemoterapi ilaçları, büyüyen ve çoğalan kanser hücrelerini öldürmesi amacıyla kullanılır. Bu ilaçlar, vücudun diğer bölümlerine de yayılabildiği için kanserli hücrelerin yanı sıra sağlıklı şekilde büyümekte olan hücreleri de olumsuz etkileyebilir. Bunun sonucunda kemoterapi, saç, deri, ağız, mide, üreme organları ve kan hücrelerine zarar verebilir.
Kemoterapinin yan etkileri kanser türüne, verilen ilacın dozuna ve kişinin vücudunun gösterdiği reaksiyona göre değişebilir. Kendinizde gözlemlediğiniz yan etkileri not edip doktorunuzla düzenli olarak paylaşmanızda fayda vardır.
Kemoterapi Yan Etkileri Ne Zaman Başlar ve Biter?
Kemoterapinin yan etkileri tedaviye başlanan ilk haftalarda görülmeye başlayabilir. Tedavi döngülerinde yani kemoterapinin uygulandığı haftalarda bu etkiler daha yoğun şekilde hissedilebilir. Kemoterapi tedavisi sona erdikten sonra çoğu semptom aşamalı olarak geçebilir. Böbrek, üreme organları, kalp ve akciğer üzerindeki yan etkileri ise uzun süreli olabilir. Kemoterapinin yan etkilerinin ortaya çıkması ve sona erme süreci kişiden kişiye değişiklik gösterebilir. Kemoterapinin olası etkileri hakkında bilgi sahibi olarak gerekli desteği alma konusunda doktorunuza danışabilirsiniz:
Kemoterapide Saç Dökülmesi
¨Kemoterapi neden saç döker?¨ sorusunun cevabına ulaşmak için saçın yapısını öğrenmekte fayda vardır. Saç kökü hücreleri saçın uzamasını sağlar ve vücuttaki diğer hücrelerden daha hızlı bölünürler. Ancak kemoterapi kanserli hücrelerin yanı sıra bu saç hücrelerini de etkileyebilir. Saç hücrelerinin gördüğü bu zarar saç dökülmesine sebep olabilir. Saçın yanı sıra vücudun koltuk altı, bacak, kaş, kirpik ve diğer bölgelerindeki kıllar da dökülebilir.
Saç dökülmesi, kemoterapiye başladıktan sonra yaklaşık 2-3 hafta içinde başlayabilir. Saç dökülmesi meydana gelmeden önce daha hassaslaşabilir ve karıncalanma hissi yaşanabilir. Tedavi sona erdikten 3-4 hafta sonra saçlar tekrar çıkmaya başlayacaktır. Yeni çıkan saçların renginde ve dokusunda farklılık olabilir. Ancak bu değişiklik de zamanla normale dönebilir.
İştahsızlık ve Mide Bulantısı
Kemoterapide en yaygın görülen yan etkilerden birisi de yeme isteğinde azalmadır. Kemoterapiye başladıktan sonra iştah azalabilir, normalden yenen miktardan daha az yenildiği halde doyma hissi gelebilir ya da aç hissedilmeyebilir. Bazen de yemeklerin tadı farklı gelebilir.
Kemoterapide beslenmeye bağlı olarak sağlığı etkileyebilen bir diğer yan etki ise kusmadır. Kemoterapide mide bulantısı ve kusma, ilaç uygulamasını takip eden birkaç saat içinde görülebildiği gibi birkaç gün sonra da ortaya çıkabilir. İştah azalması ve kusma sonucu kilo kaybı görülebilir. Bu kilo kaybının önüne geçmek için doktorunuzun önerisi ile tıbbi beslenmeye başlanabilir. Tıbbi beslenme, protein, karbonhidrat, yağ, vitamin ve mineraller bakımından zengin tam destekli beslenme ürünleridir. Tıbbi Beslenme Nedir yazımız ile tıbbi beslenme tedavisinde kullanılan ürünler hakkında daha çok bilgi alabilirsiniz.
Kabızlık veya İshal
Sindirim sisteminde değişikliğe sebep olabilen kemoterapi tedavisi kabızlık, hazımsızlık ya da ishal gibi yan etkilere sebep olabilir. Sindirim sistemi üzerinde görülen yan etkiler kemoterapiden bir ya da iki hafta sonra görülebilir. İshal durumunda yeteri kadar sıvı tüketimine özen göstermekte fayda vardır. Kemoterapi sonrası kabızlığın oluşmaması için lif yönünden zengin gıdaların tüketilmesine özen gösterilebilir. Kabızlık, ishal ya da hazımsızlık gibi yan etkiler gözlemlendiği zaman doktorunuzun tavsiyesine başvurabilirsiniz.
Hafıza Sorunları
Kemoterapi, konsantre olma ve hatırlamakta güçlük yaşanmasına sebep olabilir. Kemoterapinin hafıza üzerindeki yan etkileri ilacın dozu ve hastanın yaş, duygusal durumu gibi faktörlere bağlı olarak farklılık gösterebilir. Hafıza ile ilgili yan etkiler kemoterapi esnasında ya da tedavi bitiminde görülebilir. Doktorunuz bu gibi sorunların yönetimi ve tedavisi ile ilgili bilgi verecektir. Yetersiz beslenmenin düzeltilmesi, depresyon ve halsizliğin tedavisi bu duruma yardımcı olabilir.
Kemoterapinin Diğer Yan Etkileri
Kemoterapi yöntemi, dozu ve kanserin evresine göre tüm hastalarda görülebilen yan etkiler farklı olabilir. Kemoterapi sürecinde görülebilen diğer yan etkiler şunlardır:
- Yorgunluk
- Ağız kuruluğu
- Tırnak kırılması
- Kas ağrısı
- Denge kaybı
- Baş ağrısı
- Ellerde uyuşma
- Görme ve duyma fonksiyonlarında değişiklik.
Kaynak:
