Radyoterapi Nedir, Yan Etkileri Nelerdir?
Radyoterapi, yoğun enerji ışınları yani radyasyon kullanılarak gerçekleştirilen bir kanser tedavisidir. Radyasyon tedavisinde bölgesel olarak yüksek doz radyasyon uygulanarak kanser hücreleri öldürülür ya da bu hücrelerin büyüme ve bölünmesini sağlayan genetik yapıya zarar verilir.
Işın tedavisi olarak da bilinen radyoterapi; kanserin evresi, türü ve hastanın genel sağlık durumuna göre farklı amaçlar için uygulanabilir:
-
Kemoterapi gibi diğer kanser tedavileri ile birlikte kullanılarak tümörü yok etmek,
-
Ameliyat öncesi tümörü küçültmek,
-
Ameliyatın ardından vücutta kalan kanser hücrelerini öldürmek,
-
Palyatif olarak yani kanserin ağrı gibi yan etkilerini hafifletmek amacıyla uygulanabilir.
Kanserin birincil tedavisi olarak da uygulanabilen radyoterapinin uygulanması sayesinde DNA’sını onaramayacak kadar zarar gören kanser hücreleri bölünmeyi durdurup ölür. Ancak radyoterapi kanser hücrelerini anlık olarak değil, belirli bir tedavi süreci içerisinde yok edebilir.
Tedavinin bitiminin ardından da kanser hücreleri ölmeye devam edebilir. Ölen kanser hücreleri vücuttan atılır. Normal hücreler ise genellikle radyoterapi nedeni ile gördüğü zararı onarabilir. Radyoterapi süreci hakkında daha detaylı bilgi alarak tedavi adımlarını öğrenebilirsiniz.
Radyoterapi Nasıl Uygulanır?
Tümörün büyüklüğü, bulunduğu bölge ve yayıldığı alana göre doktor tarafından farklı radyoterapi uygulamalarına karar verilebilir. Dıştan uygulanan yani harici radyoterapi ve vücudun içine uygulanan dahili radyoterapi olmak üzere radyoterapi çeşitleri ikiye ayrılır:
-
Harici Radyoterapi (Eksternal): Dıştan radyoterapide, bir makine yardımı ile radyasyon, tümörün bulunduğu bölgeye yönlendirilir. Kanserin evresine bağlı olarak tedavi haftada beş kez, 1 ila 8 hafta süreyle uygulanabilir.
-
Dahili Radyoterapi (İnternal): İçten radyoterapide, tümörün içine ya da tümöre yakın bir bölgeye radyoaktif bir madde yerleştirilebilir. ¨Dahili radyoterapi ne kadar sürer?¨ sorusunun cevabı ise vücuda verilen doza göre değişiklik gösterebilir.
Her iki radyoterapi uygulamasında da doktorunuz belirli aralıklarla kan tahlili, PET taraması, MRI ya da CT görüntüleme isteyerek kanserin durumunu kontrol edebilir.
Radyoterapinin Yan Etkileri Nelerdir?
Kanserin evresine ve hastanın genel sağlık durumuna göre radyoterapinin farklı yan etkileri görülebilir. Her hastanın vücudunun tedaviye farklı cevap verebileceğini unutmamakta ve erken ve geç dönem yan etkiler ile ilgili doktorunuza danışmanızda fayda vardır:
-
Ciltte kuruma, soyulma, şişme ya da bronzlaşmış gibi görüntü oluşması
-
Yorgunluk
-
Yutma güçlüğü
-
Saç dökülmesi
-
Öksürük
-
Nefes darlığı
-
Mide bulantısı ve kusma
-
İshal
-
Cinsel işlev bozukluğu
-
Ağız yarası
-
Tat alma duyusunda değişiklik
-
Boğaz ağrısı
Radyoterapi Tedavisinde Beslenme
Radyoterapinin yan etkilerinden olan ağız yarası, mide bulantısı ve yutma güçlüğü gibi durumlar yeterli besin alımına engel olabilir. Yetersiz beslenme ise kanser hastalarının, tedavi sürecinde artan kalori ve protein ihtiyaçlarını karşılayamamalarına yol açabilir. Kanserde yetersiz beslenmeye bağlı istemsiz kilo kaybı gibi bir durumla karşılaştığınızda doktorunuza veya diyetisyeninize başvurabilirsiniz.
Kas yıkımı gibi tedavi sürecini olumsuz etkileyen bir durumla karşılaşmamak için doktorunuz, radyoterapi tedavisi sırasında tıbbi beslenme önerebilir. Çünkü tıbbi beslenme, kanser tedavisi sürecinin önemli bir parçasıdır. Güç ve direnç sağlayan tıbbi beslenme ile ilgili bilgi almak için ¨Kanser Tedavisinde Tıbbi Beslenme¨ başlıklı yazımızı okuyabilirsiniz.
